Κυριάκος Ν. Πατραγάς

3 ώρες εβδομαδιαίως

 

1. Ο βασικός εκπαιδευτικός-μαθησιακός στόχος του μαθήματος:

Εισαγωγή σε μια οργανωμένη γνώση λογοτεχνίας της οποίας μεν δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι τη γλώσσα, επηρέασε ωστόσο ολόκληρο τον κόσμο.

Πληροφόρηση για την ανάπτυξη της αραβικής λογοτεχνίας μέσα στο χρόνο και τον αραβικό πολιτισμό. Σχέσεις της λογοτεχνίας αυτής με τις λογοτεχνίες άλλων γλωσσών του ισλαμικού κόσμου αφενός, του ‘άλλου’ κόσμου αφετέρου.

Διερεύνηση τςη γνώσης και της ερμηνείας που συνήθως εξαπλώνεται γύρω από μια κακώς λεγόμενη ‘εξωτική’ γλώσσα και λογοτεχνία σπάνιας, όντως, ομορφιάς..

 

2. Η τρέχουσα υποδειγματική δομή (state-of-the-art) του περιεχομένου αντίστοιχων ή συναφών μαθημάτων σε ομοειδή Τμήματα της ημεδαπής/αλλοδαπής και οι πιθανές αποκλίσεις από αυτήν.

Το μάθημα διδάσκεται καθιερωμένα σε διάφορα πανεπιστημιακά κέντρα εδώ και μερικές δεκαετίες. Το περιεχόμενο είναι περίπου το ίδιο, με αποκλίσεις που έχουν να κάνουν πρωτίστως με το γεγονός ότι στις περισσότερες άλλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής ή της Ασίας, υπάρχει περισσότερη εγγενής βιβλιογραφία.

Επειδή στους σκοπούς του μαθήματος εμπεριέχεται και γνώση και διερεύνηση, η διδασκαλία αρχίζει πάντα με το σχολιασμό ενός άγνωστου κειμένου: γίνεται προσπάθεια να εντοπιστεί ο χρόνος, το περιεχόμενο, και βάσει αυτών, η ιστορία του κειμένου και η ένταξή του σε πολιτισμικές δομές.

 

3. Η ανάπτυξη του περιεχομένου του μαθήματος σε θεματικές ενότητες, οι οποίες καλύπτουν τις δεκατρείς (13) παραδόσεις ανά εξάμηνο, του μαθήματος.

Κύριοι άξονες (Διδακτέα ύλη)

τι είναι ο αραβικός κόσμος χτες και σήμερα. Πώς διαφοροποιείται από άλλες γλώσσες και πολιτισμούς της περιοχής του.

Περί της αραβικής γλώσσας.

η λογοτεχνική παραγωγή της προϊσλαμικής εποχής.

το Κοράνι, κείμενο υψίστης ωραιότητας.

η λογοτεχνική παραγωγή επί Ομεϊαδών.

η λάμψη του άνταμπ.

η αραβική λογοτεχνική παραγωγή της Ανατολής μέχρι τον 11ο αιώνα.

η αραβική λογοτεχνική παραγωγή της Δύσης μέχρι τον 11ο αιώνα.

η αραβική λογοτεχνική παραγωγή μεταξύ 11ου και 13ου αιώνα. Η μακάμα (κλπ).

η λαϊκή λογοτεχνική παραγωγή, τα παραμύθια, και η παραγωγή της εποχής των ερέβων.

Νάχντα : οι απαρχές και η προβληματική της αραβικής διγλωσσίας.

Νάχντα: ο πεζός λόγος και η σημασία του, τα νέα είδη λογοτεχνίας.

Νάχντα: η αραβική ποίηση ανάμεσα στην καλλιέργεια της πλούσιας παράδοσής της και την πρωτοπορία της παγκοσμιοποίησης.

Πέραν του σχολιασμού αγνώστου κειμένου στην αρχή της διδασκαλίας, στο μάθημα, που έχει ιστορική δομή, παρουσιάζονται και σχολιάζονται χαρακτηριστικά κείμενα κάθε εποχής μεταφρασμένα στα ελληνικά.

 

4. Εξέταση του μαθήματος:

Στη γραπτή εξέταση περιλαμβάνονται ερωτήσεις σχετικά με τις πληροφορίες που παρέχει το μάθημα, καθώς και σχολιασμός ενός γνωστού κειμένου.

 

5. Η ακολουθούμενη βασική μεθοδολογία εσωτερικής αξιολόγησης στο πλαίσιο του μαθήματος.

Ακολουθείται η βασική διαδικασία αξιολόγησης του Τμήματος σύμφωνα με τα μοντέλα της ΑΔΙΠ (ερωτηματολόγια προς τους φοιτητές). Παράλληλα, επιδιώκεται η συγκέντρωση της αξιολογικής εμπειρίας των φοιτητών στο μέσον του εξαμήνου, με την χρήση συντετμημένων και θεματικά στοχευμένων ερωτηματολογίων (ενδιάμεση αξιολόγηση από τους φοιτητές).

 

6. Η βασική και η ενδεικτική βιβλιογραφία του μαθήματος καθώς και τα διανεμόμενα συγγράμματα.

 

ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελένη Κονδύλη Μπασούκου, Εισαγωγή στη λογοτεχνία των Αράβων, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2001

Blachère Régis, Histoire de la littérature arabe. Des origines à la fin du XVe siècle, Jean Maisonneuve, Paris, 2003, 453 p., isbn : 2-7200-0206-2

Toelll Heidi, Zakharia Katia, À la découverte de la littérature arabe, du VIe siècle à nos jours, Flammarion, Paris, 2003, 388 p. Isbn : 2-0821-03101-2

 

ΕΝΔΕIΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Aboubakr Chraïbi (dir.), Les Mille et Une Nuits en partage, Unesco / Sindbad, Paris / Arles, 2004, 524 p. isbn : 2-7427-4911-X

Abu-Rub Mohammed, La Poésie galante andalouse au XIe siècle. Typologie, Asfar, coll. «Arabiyya», Paris, 1990, 431 p. isbn : 2-906983-10-1

Bencheikh Jamel Eddine, Poétique arabe; suivi de Essai sur un discours critique, Gallimard, coll. « Tel », Paris, 1989, 279 p. isbn : 2-07-071436-5

Κλασική Αραβική λογοτεχνία στη συλλογή της Ουνέσκο, χρήσιμο, κατεβάζει τα γνωστότερα κλασικά αραβικά κείμενα: rabat.unesco.org/majaliss/sommaire.php3

 

Από την αραβική και περιφερειακή προς αυτήν λογοτεχνία και θεματική σε ελληνική γλώσσα:

Ανώνυμος, Η σκάλα του Μωάμεθ, μτφρ. Δημήτρης Μήλας, εκδ. Ενάλιος, Αθήνα (χ.χ.)

Αραβικόν Μυθολογικόν. Νέα Χαλιμά, τ.2, επιμ. Γιώργος Κεχαγιόγλου, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1990

GallaNd Antoine, Χίλιες και μια νύχτες, μτφρ. Τζένη Γαβαλάκη, εκδ. Ενάλιος, Αθήνα 1998

Χίλιες και μια νύχτες, μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Νάρκισσος, Αθήνα 2006

Παραμύθια από το Κάϊρο: Ό,τι πιο πολύτιμο έχω, επιμ. Ayyan Sureau, μτφρ. Αγνή Στρουμπούλη, εκδ. Απόπειρα, Αθήνα 2003

Συμεωνίδου-Αλ Μαντίλ Αλεξάνδρα, Εφιαλτικές νύχτες στην έρημο της Αραβίας, εκδ. Εκδοτικός Οίκος Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2004

Τσίρκας Στρατής, Νουρεντίν Μπόμπα, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2000

Φερούσης Δημήτριος Σ., Ο τελευταίος καδής της Αθήνας, εκδ. Αρμός, 2008

Al-Aswany Alaa, Το μέγαρο Γιακουμπιάν, μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2007

Al Khamisi Khaleb, Ταξί στους δρόμους του Καΐρου, μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2009

Al Kharat Edward, Αλεξάνδρεια, η πόλη του σαφράν, μτφρ. Σαμουήλ Μπισσάρας, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2003

Ali Tariq, Ένας σουλτάνος στο Παλέρμο, μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2006

Ali Tariq, Στον ίσκιο της ροδιάς, μτφρ. Παλμύρα Ισμυρίδου, εκδ. Άγρα, Αθήνα 2002

Altinsay Saba, Κρήτη μου, μτφρ. Νίκη Σταυρίδη, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2008

Eberhardt Isabelle, Αναζητώντας τη λήθη, μτφρ. Σώτη Τριανταφύλλου, εκδ. Απόπειρα, Αθήνα2 2001

Ghitany Gamal, Μπαρακάτ ο δίκαιος, μτφρ. Ελένη Καπετανάκη, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2009

Ghitany Gamal, Πυραμίδες, μτφρ. Αγγελική Σιγούρου, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2006

Gibran Khalil, Ο προφήτης. Ο κήπος του προφήτη, μτφρ.Κώστας Παρίσης, Ειρήνη Καπέλου, εκδ. Printa, Αθήνα 2004

Irwin Robert, Αραβικός εφιάλτης, μτφρ. Βασίλης Βλάχος, εκδ. Περίπλους, Αθήνα 2000

Khoury-Ghata Venus, 7 πέτρες για την μοιχαλίδα, μτφρ. Ρένα Λέκκου-Δάντου, εκδ. οίκος Α.Α.Λιβάνη, Αθήνα 2008

Maalouf Amin, Σαμαρκάνδη, μτφρ. Έφη Κανδρή, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 1997

Maalouf Amin, Tα λιμάνια της Ανατολής, μτφρ. Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ, Μαρία Ρομπλέν, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 1998

Maalouf Amin, Οι φονικές ταυτότητες, μτφρ. Θεόφιλος Ξ. Τραμπούλης, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 1999

Maalouf Amin, Λέων ο Αφρικανός, μτφρ. Έφη Κορομηλά, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 2001

Maalouf Amin, Το χρονικό μιας οικογένειας, μτφρ. Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ, Μαρία Κασαμπαλόγλου-Ρομπλέν, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα 2005

Mahfuz Naguib, Μέρες και νύχτες της Αραβίας, μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2004

Mahfuz Naguib, Το παλάτι των επιθυμιών, μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2000

Mahfuz Naguib, (πολλά άλλα μυθιστορήματά του στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός)

Mahfuz Naguib, Χίμαιρα, μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 2009

Makhmalbaf Mohsen, O κρυστάλλινος κήπος, μτφρ. Ρένα Λέκκου-Δάντου, εκδ. Εκδοτικός οίκος Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2003

Makiya Kenan, Ο βράχος, μτφρ. Βαγγέλης Κατσάνης, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2005

Μansur Latifa Ben, Η χρονιά της έκλειψης, μτφρ. Βάσω Νικολοπούλου, Νίκη Douge, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2003

Marouane Leila, Η απαγωγή, μτφρ. Ειρήνη Τσολακέλλη, εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2000

Meguid Ibrahim Abdel, Στη σκιά του Καΐρου, μτφρ. Πέρσα Κουμούτση, εκδ. Libro, Αθήνα 2009

Μungan Murathan, Σαράντα δωμάτια, μτφρ. ΄Ανθη Καρρά, εκδ. Εξάντας, Αθήνα 2003

Νafisi Azar, Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη, μτφρ. Ρένα Λέκκου-Δάντου, εκδ. Εκδοτικός Οίκος Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 2004

Sinoue Gilbert, Μοχάμετ Άλι: Ο τελευταίος Φαραώ της Αιγύπτου, μτφρ. Βασιλική Κοκκίνου, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2004

Sinoue Gilbert, Αβικένας ή ο δρόμος του Ισπαχάν, μτφρ. Βασιλική Κοκκίνου, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα 2004

 

7. Εργαστηριακές και λοιπές υποστηρικτικές υποδομές που απαιτούνται στο πλαίσιο του μαθήματος:

Δεν υφίστανται.

 

8. Δεν υφίσταται συμπληρωματικές εκπαιδευτικές και ακαδημαϊκές δραστηριότητες στο πλαίσιο του μαθήματος.

Σποραδικά, καλούνται οι φοιτητές να συμμετέχουν εθελοντικά στις λιγοστές εκδηλώσεις γύρω από την αραβική λογοτεχνία (π.χ. ημερίδες, ανοικτές εκδηλώσεις, επαφές με ερευνητικούς και πολιτιστικούς φορείς εκτός της πανεπιστημιακής κοινότητας, κ.λπ.).